Blog

Oyun Neden Önemlidir?

Oyun neden önemlidir. Oyun; çocuğun gelişimi, öğrenmesi ve sağlığı için önemli bir araçtır. Oyunun önemi oynamak, çocuğun beyninde sinapslar arası bağlantı kurulmasını sağlar ve zihin gelişimini destekler. Bu sebeple çocuklarda oyunun önemi büyüktür. Problem çözme, odaklanma, dikkat ve hafıza becerileri gibi zihinsel süreçler ile bilişsel gelişimin önemli bir kılavuzudur. Oyun içerisindeki fiziksel aktiviteler sayesinde çocuk öz denetim becerileri kazanır. Çocuğun beden kontrolü gelişir ve enerjisini doğru yönde açığa çıkarır. Kaba ve ince motor becerileri desteklenir. Çocuğun dünyasında oyunun kendine ait söz ve beden dili bulunur. Oyun sırasında dilin kullanımı yaratıcılık ile pekiştirilerek dil gelişimine katkı sağlanmış olunur. Çocuk oyunu kendini ifade etmek için bir iletişim kanalı olarak görmektedir. Oyunun önemi sayesinde çocuk duygu ve düşüncelerini ifade edebilir. Rol alma ve taklit oyunları ile çocuğun empati becerisi gelişir, sosyal ve duygusal gelişimi desteklenir. Günlük hayatın yansıması olan oyunlar ile çocuk kişisel temizlik gibi öz bakım ve yaşam becerilerini öğrenir. Oyun sadece bir aktiviteye değil, çocuğun gelişim alanlarını bütüncül olarak destekleyen bir araç haline dönüşür. Bu yüzden oyun önemlidir.

Bebeklik çağından itibaren merak duygusu ile çocuklar çevresini keşfeder. Keşifler aracılığı ile oluşan deneyimler ise öğrenmenin temelini oluşturur. Erken yıllarda çocuğa ne kadar çeşitli deneyim fırsatı verilirse, öğrenme de o kadar kalıcı olur. Çocuk, gerçek hayatında yaşama imkânı bulamayacağı durumları oyun aracılığı ile deneyimleme fırsatı bulur. Oyun aynı zamanda çocuğun mevcut potansiyeli ile öğrenme sınırları arasında bir köprü kurar. Yani çocuğun bir yetişkinin yardımıyla yapabileceği becerileri oyun sırasında öğrenmesi daha da kolaylaşır.

Sağlık sadece hasta olmamak değil fizyolojik ve psikolojik iyilik halidir. Bu nedenle sağlıklı bir birey ancak güven ve huzur dolu bir ortamda yetişir. Çocuğun bulunduğu ortamın güvenli olduğunu gösteren en önemli gösterge ise oyun oynamasıdır. Çocuk tehlikelere karşı kendini güvende hissediyorsa ve mutluysa oyun kurar. Çocuğun yaşının özelliklerine uygun oyunlar oynaması gelişimi ile ilgili ipuçları verir. Oyun temelli değerlendirme yöntemleri sayesinde bazı gelişimsel, fizyolojik ve psikolojik problemler erken fark edilir.

Yaşa göre oyun nasıl gelişir?

0-2 yaş bebeklik döneminde dokunma, işitme, görme, tatma gibi duyu alanlarına hitap eden oyunlar kurulur. Özellikle çocuklarda önemli olan oyunda yenidoğan çocukları için en önemli oyuncak ebeveyndir. Ebeveyn ve bebek arasındaki etkileşim oyunun ilk örneklerini oluşturur. Örneğin; Cee-ee oyunları bebeklerde nesne devamlılığı gelişimine katkı sağlar. Bu yaş döneminde çocuğun gelişimini destekleyecek oyunlara örnek vermek gerekirse;

• Sert, yumuşak, pürüzlü gibi farklı duyusal yüzeylere basma dokunma gibi oyunlar oynanabilir.
• Yüzüstü yatırılarak önüne bırakılan bir varlığı farklı açıdan görmesi, uzanıp kavramaya çalışması sağlanabilir.
• Sesli materyaller, sesi alçaltıp yükseltme veya alkış ile ritim tutularak dans etme, dönme gibi oyunlar oynanabilir.
• Yürümeye başlaması ile nesneleri itme çekme atma gibi oyunlara yer verilebilir.
• Görsel algı kartları, doku kitapları, sesli büyük oyuncaklar bu yaşta dikkatini çekecek oyun materyalleridir.

3-6 yaş döneminde çocukların hayal gücü belirgin bir şekilde gelişir. Sembolik oyunlar kurularak rol yapma, taklit etme oyunları önem kazanır. Akranlar ile etkileşim artar.

• Şapka, gözlük, çay seti, doktor seti, tamir seti gibi yapılandırılmış oyuncaklar veya tencere kaşık gibi ev eşyaları ile farklı rollere bürünür. Öğrendiği bilgileri oyunlarda dışarı yansıtabilir.
• Beden kontrolü ve koordinasyon becerilerinin gelişmesi ile fiziksel oyunlar tercih edebilir. Oyun parklarında tırmanma, koşma, sürüklenme, saklanma, atlama gibi oyunlar dikkatini çekecektir.
• Şarkı söylemek, ritim tutmak, dans etmek enerjisini açığa çıkaracak, ritim duyusunu geliştirecek, dil gelişimini ve duyusal gelişimini destekleyecektir.
• Çocuk kitapları, yapboz ve eşleştirme kartları, hafıza ve dikkat becerilerini geliştirmeye katkı sağlar.
• Boya, kâğıt- makas, oyun hamuru gibi materyaller ile yaratıcılığını kullanıp yeni ürünler ortaya çıkarabilir, ince motor becerileri desteklenir.

6-12 yaş çocukluk dönemine gelindiğinde serbest oyunun yerini yapılandırılmış kurallı oyunlar alır. Bu yaş aralığında;

• Bloklar küpler gibi materyaller ile yapı inşa oyunları, görsel zekâ ve geometrik becerileri geliştirir.
• Mangala, satranç gibi strateji oyunlarıyla ilgilenmek zekâ ve dikkat gelişimi için önemlidir.
• Okuma yazma öğrenilmesi ile ses-harf farkındalığı içeren isim-şehir benzeri oyunlar tercih edilebilir.
• Bu dönemde sportif ve sanatsal faaliyetlere yönlendirilmesi beden farkındalığı ve akran iletişimi için önem taşır.

Çocuğun iletişim aracı olan oyun, saldırganlık ve davranış problemlerini azaltır. Merak ve keşif duygusunu güçlendirerek problem çözme, dikkat, hafıza, öğrenme ve dil becerilerini geliştirir. Parlak bir gelecek inşa etmesi için oyun mükemmel bir deneyimdir.

Çocuğunuz oyun oynamak istemiyorsa!

Çocuklar bazen aynı oyunu tekrarlarken sıkılabilir, yorulabilir, kendi bağımsız oynamak yerine bir yetişkin ile oyun kurmak isteyebilir. Bu durum normaldir. Farklı durumlar oluşturmak, oyunu çeşitlendirmek, yeni bakış açıları sunmak çocuğunuzun ilgisini çekecektir.

Ancak cee-eee oyunu gibi uyaranlara tepkisizlik, oyuncaklara ilgisizlik, oyuncakların işlev dışı kullanımı ve diğer çocuklara yetişkinlere iletişimde direnmek gelişimsel bir bozukluğun habercisi olabilir. Bu problemlerin uzun süreli görülmesi durumunda bir uzmana danışmak gerekebilir.