Çocuklar Neden Yalan Söyler?

Dünyaya gözlerini açtıkları andan itibaren çocukların etkileşim içine girdikleri ilk kişiler anne ve babalarıdır. Anne – baba ile kurulan bağ bireyin kişilik yapısının oluşumunda oldukça önemlidir. Sağlıklı ve tutarlı bir bağ ile etkileşim içine giren çocuk, gelecek yaşantısına bağımsız bir birey olarak devam edecektir. Ebeveyn tutumları çocukların bütün yaş dönemlerini etkilediği gibi yalan söyleme davranışlarını da büyük ölçüde etkilemektedir. Peki ama çocuklar neden yalan söyler?

0-6 yaş çocukların hayal dünyaları, olayları daha farklı görmelerini ve yorumlamalarını sağlar. Bu aşamada anlatılan olayların hayal mi yoksa yalan mı olduğu ayrımı karıştırılmamalıdır.

Özellikle 3 yaş civarında görülen öykü oluşturma ve taklit oyunları yalan değildir ve bu davranışlar engellenmemelidir.

Okul öncesi dönemde başlayan yalan söyleme davranışı ebeveynlerin göstermiş oldukları tepkilere karşı ortaya çıkan durumlardır. Çocuklar yaptıkları olumsuz davranışlar karşısında karşılaşabilecekleri ceza ya da öfkeye karşı önlem almak için yalana yönelirler. Yaptığı hatalar sonucu cezalandırılan, aşağılanan çocuktan dürüst olmasını ve doğruyu söylemesini beklemek de pek gerçekçi bir davranış değildir.

Çocuklar neden yalan söyler? Onları yalana iten duygular nelerdir?

Çocukları yalan söyleme davranışına iten en önemli etkenler aşağılık duygusu, suçluluk duygusu, saldırganlık ve kıskançlıktır. Sürekli ebeveynleri tarafından akranları ile kıyaslanan, hatalarından dolayı suçlanan, meraklarına ve keşif duygularına ket vurulan çocuklar yalan söyleme davranışına eğilim gösterirler. Aynı zamanda doğuştan getirilen kıskançlık duygusunun yanlış tutumlar ile beslenmesi de yalan söyleme davranışının artışına sebep olmaktadır.

Yalan Söyleyen Çocuklarda Görülen Olumsuz Kişilik Özellikleri

Yalanı alışkanlık haline getiren çocuklar kendilerini kontrol edememe ve aşırı bencil olma davranışları sergilemektedirler. Bu iki kişilik özelliğini ortaya çıkaran şey ise aile ve olumsuz çevre ilişkileridir. Olumsuz sosyal ilişkilere maruz kalan çocuk yalan söyleme davranışını çokça hayatında kullanır. Olumlu benlik algısına sahip, yetersizlik, değersizlik, suçluluk gibi iletişim örüntülerine maruz kalmayan, yeterli sevgi, ilgi ve şefkat duygusunu koşulsuz alan, güvenli bağ kuran çocuk yalan söyleme davranışına yönelmez.

Yalan Söyleme Davranışı Nasıl Önlenir?

Çocuğunuz bir hata yaptığında azarlamak, aşağılamak yerine sakin ve sabırlı olun. Hatayı sözel olarak cezalandırmak yerine beraber çözüm yolları arayın.
Cevabını bildiğiniz soruları sormayın. Oyuncaklarını toplamayan çocuğa “Oyuncaklarını topladın mı?” diye soru sormak onu yalan söylemeye yönlendirir. “Odanı ne zaman toplamayı düşünüyorsun?” gibi sorular yönelterek yalan söyleme davranışına karşı önlem alın.
Çocuğunuz yanlış bir davranışını gelip sizinle paylaştığında bu sizi öfkelendirse dahi sergilemiş olduğu dürüst tavrından dolayı onu takdir edin.
Örnek bir ebeveyn olmak her konuda olduğu gibi yalan söyleme davranışında da oldukça önemlidir. Çocuklarınızın sizi gözlemlediğini ve onların rol modeli olduğunuzu unutmayın.

Yalan söyleyen çocuğu sosyal ortamlarda eşe, komşuya, dosta etiketlemeyin. Bu onların özgüvenlerini zedeleyeceği gibi yalan söyleme davranışlarında da artışa neden olacaktır. Yalan söyledikleri davranışları gündem yapmak yerine olumlu davranışı taktir edip ön plana çıkarmak daha sağlıklı bir tutum olacaktır.
Çocuklarınızın açıklarını aramak yerine onlara güvendiğinizi gösterin. Kendine güvenilmediğini düşünen çocuk ne söylerse söylesin anne-babasının inanmayacağını düşüneceğinden yalan söyleme davranışını alışkanlık haline getirecektir.