Anne-Baba Tutumlarının Çocukların Kişilik Gelişmine Etkisi

Her anne-babanın çocuklarına karşı bilerek ya da bilmeyerek sergiledikleri bir tutum, benimsedikleri bir yaklaşım vardır. Bazı çocuklara sevildikleri çokça hissettirilir, söz hakkı tanınırken; bazılarına baskı yapılmakta, hoşgörüsüz davranılmaktadır. Tüm bu tutumlar çocuğun hem kişiliğini hem de sosyal gelişimini önemli ölçüde etkilemektedir. 

Aile ile ilgili tüm konularda olduğu gibi, anne-baba tutumları ve bu tutumların çocuklara yansıtılışları ailenin yapısına göre değişmektedir. Dolayısıyla, her aile için farklı bir tutumdan söz edilebilir ancak genel hatları ile anne-baba tutumlarını 6 başlıkta ele alıyoruz: 

Baskıcı ve Otoriter Anne Baba Tutumu

Otoriter tutum, çocuğu büyüklerin düşüncelerini ve isteklerini soru sormaksızın benimseyip yerine getirmeye yöneltir. Bu tutuma sahip olan anne-babalar, çocuktan her durumda kendilerine itaati beklerler. Çocuğa ihtiyacı olan sevgi ve kabul gösterilmez. Böyle ailelerde yetişen çocuklar, zihinsel ve sosyal açıdan yetersizdirler.

Genellikle olumsuz kişilik sergileyen bu aile çocuklarının arkadaş ilişkileri zayıftır. Gelecekte anne-babadan bağımsız, özerk bir kişilik geliştirmede oldukça zorlanırlar. Baskı altında büyüyen çocuk çekingen, başkalarından kolayca etkilenen, aşırı hassas bir kişilik yapısına sahip olabilir.

Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutumu

Çevreden gelecek tehlikeleri abartarak, çocuğun her koşulda korunup kollanmaya ihtiyacı olduğunu düşünen anne-babalar aşırı koruyucu tutum sergilemektedirler. Çocukla her an birlikte olmak, çocuğa bebekmiş gibi davranıp yapabileceklerine engel koymak, tek başına yapamayacağına inanarak her duruma müdahale etmek bu anne-babaların genel tavrıdır. 

Böyle ailelerde yetişen çocuklar, anne-babasının dikkat ve ilgisini her an üzerinde hissederek büyüdükleri için, sosyal çevrede sağlıklı ilişkiler kurabilmeleri güç olur. Kendi başlarına karar veremezler, özgüven yoksunluğu yaşarlar, girişim yetenekleri körelir. İsteklerini çoğunlukla ağlayarak talep eder ya da inatçı olmaya yönelirler.

İzin Verici Anne Baba Tutumu

Bu tutumdaki anne-babalar çocuğun yaptıklarına hiç karışmazlar. Her yaptığına hoşgörü gösterirler. Dolayısıyla çocuk hiçbir şekilde denetim altında değildir, aile otoritesi ve sınırları yoktur. Bu tür yaklaşımla büyüyen çocuklar kendi arzu ve isteklerini denetlemeyi öğrenemezler. Gelecekte okul ve iş hayatında yoğun bir hayal kırıklığı, tatminsizlik, engellenmişlik yaşar, başarısız olurlar. Çünkü aile ortamında gördükleri her konudaki hoşgörüyü dış dünyada doğal olarak bulamazlar. 

Tutarsız Anne Baba Tutumu

Anne-babaların çocuk yetiştirmeye dair görüşlerinin uyuşmaması, çocuğa karşı tutarsız ve dengesiz bir tutum sergilemelerine neden olur. Çocuğun isteklerine anne evet, baba hayır diyorsa, yaşanan görüş ayrılıkları aile içinde problemlere neden oluyorsa gelecekte çocukta da benzer tutarsızlıklar gözlenebilir.

Ergenlik döneminde ebeveynlerinin söylediklerini ciddiye almama şeklinde görülen etki, yetişkin bir birey olduklarında iş ortamındaki otorite figürüne karşı olumsuz tavır sergileme ile kendini gösterebilir.

Mükemmeliyetçi Anne Baba Tutumu

Mükemmeliyetçi tutum sergileyen ana-babalar çocuklarını ihtiyaçları doğrultusunda değil, kendi istek ve beklentileri doğrultusunda yetiştirirler. Bu anne babaları memnun etmek zordur. Sıklıkla çocuklarını başka çocuklarla kıyaslarlar. Mükemmeliyetçi ebeveyn kendini de çocuğunu da yüksek standartlara ulaşmaya zorlar. Endişeli ve aşırı korumacı özellikler de sergilerler. 

Bu tutumla yetişen çocuklar koşullu sevgiye odaklanırlar. İyi olduklarında anne babaları onları sevecek, başarısız olduklarında ise sevmeyecek kabulüne sahip olurlar. Ve maalesef, hayatın mükemmel olmasını isterler ama hayatın olumsuzlukları ile karşılaştıklarında mutsuz olurlar.

Demokratik Anne Baba Tutumu

Demokratik anne-babalar çocuklarını ayrı bir birey olarak kabul ederler. Çocuklarının isteklerini diledikleri gibi gerçekleştirmelerine izin verirler. Çocuğun kişilik gelişimine destek olurlar. Aile içinde çocuğun söz hakkı vardır, duygu ve düşüncelerine saygı duyulur.

Çocuk ailesinden sevgi ve saygı görür. Hiçbir zaman çocuğun kendini değersiz, aşağılanmış hissetmesine sebep olacak şekilde davranılmaz. Bu tür tutum sergileyen ebeveynlerin çocukları gelecekte sorumluluklarını bilen, özgüvenli, risk alabilecek dolayısı ile kendi doğrularını keşfetme cesareti olan, mutlu bireyler olacaklardır.